بازیافت ناودانی مستعمل نقش مهمی در مدیریت پسماند، پایداری محیط زیست و کاهش هزینه‌های مصرف انرژی و منابع خام دارد. در نتیجه فرایند بازیافت فلزات و از جمله ناودانی‌ها در قالب عنوان اقتصاد چرخشی کشورها نام برده می‌شوند و به صورت خاص با تاثیر بر صرفه جویی منابع مهمی مانند آب و انرژی بسیار مورد توجه هستند. البته استفاده مجدد از ناودانی‌ها یمستعمل با رعایت درجه‌بندی کیفی، عملیاتی سودآور است. در این مطلب مروری خلاصه و جامع به اهمیت، انواع فرایندهای بازیافت و درجه‌بندی‌های کیفی موجود در ناودانی‌های بازیافت شده داریم. (درباره ناودانی ها و انواع آنها هم می توانید در قسمت انواع ناودانی اطلاعات خوبی کسب کنید.)
اهمیت و مزایای اقتصادی و زیست محیطی بازیافت ناودانی‌های فولادی
افزایش اجرای پروژه‌های ساختمانی و صنعتی باعث شده است که ضایعات حاصل از آنها نیز علاوه بر اشغال فضا، هزینه‌هایی را برای دفع مناسب به دنبال داشته باشد. هر چند این هزینه‌ها در ابتدا بالا به‌نظر می رسد، اما در درازمدت بسیار باصرفه است. در این میان بازیافت ضایعات فلزی به‌دلیل ارزش بالاتر خود ضمن سودآوری برای مالک پروژه، در بعد کلان نیز تاثیرات فراوانی بر حفظ محیط زیست و کاهش قیمت تمام شده محصولات دارد. بازیافت ضایعات آهنی و ترکیب آن با منابع فلزی نو موجب تولید محصولاتی می‌شود که با توجه به استانداردهای کیفی خود قابل استفاده مجدد هستند.
ناودانی‌های مستعمل نیز یکی از ضایعات فلزی آهنی محسوب می‌شوند که بازیافت آنها از لحاظ اقتصادی و زیست محیطی بسیار مفید و مقرون به صرفه است. طبق آمار منتشره توسط آژانس حفاظت محیط زیست جهانی، بازیافت ضایعات ساختمانی و از جمله نخاله‌های آهنی ۷۰ درصد صرفه‌جویی در مصرف انرژی و ۹۰ درصد صرفه‌جویی در استفاده از مواد خام یا همان سنگ معدن را به دنبال دارد. ضمن اینکه تاثیر ۸۶ درصدی آن در آلودگی هوا و ۷۶ درصدی آلودگی منابع آب به‌دلیل فعالیت کمتر کارخانجات بسیار چشمگیر است. البته تاثیر آن در صرفه‌جویی ۴۰ درصدی منابع آب نقش مهم بازیافت ضایعات ساختمانی در حفظ این منبع را نشان می‌دهد.
تکنیک های بازیافت ناودانی‌های مستعمل
برای تبدیل بهینه ناودانی‌های مستعمل به محصولات قابل استفاده، فرایندهای مختلف زیر بر حسب جنس ناودانی مورد استفاده قرار می‌گیرد:
- پرس کردن: ساده‌ترین روش برای بازیافت ناودانی‌های مستعمل دارای اشکال نامنظم در ابعاد کوچک، روش پرس کردن است. در این حالت ضایعات تحت فشار از طریق پرس‌ها یهیدرولیکی یا مکانیکی بدون تولید براده قرار می‌گیرد. البته در برخی موارد برای بهتر چسبیدن ضایعات به یکدیگر، آنها را تا دمای مشخصی گرم کرده و سپس پرس می‌کنند.
- روش خط شردر: در این حالت از دستگاه‌های مخصوص به نام «شردر» یا خردکننده استفاده می‌شود. انواع ناودانی‌های مستعمل بعد از شستشو در دستگاه، فشرده و خرد می‌شوند. هماهنگی و یکپارچگی بازیافت در روش شردر بسیار بالا است و فرایند بازیافت فلز در سطح مطلوبی انجام می‌گیرد.
- روش بریکت سازی: در این روش تکه‌های غیرهمگن ناودانی به بریکت‌های همگان تبدیل شده و بعد از فشرده شدن به کوره‌های بازیافت می‌روند. این نوع بازیافت مقاومت محصولات تولید شده را در برابر اکسید شدن افزایش می‌دهد و چگالی آنها نیز بالاتر می‌رود.
- برشکاری با گاز: در برشکاری با گاز، قطعات ناودانی مستعمل با استفاده از گاز اکسیژن یا پروپان و دستگاه مخصوص برش داده می‌شوند. به‌دلیل قدرت بالای این روش، ناودانی‌های ضخیم و حتی فولادی به‌راحتی بازیافت می‌شوند.
- قیچی کردن: قیچی کردن هم فرایند برش ناودانی‌های مستعمل با استفاده از دستگاه‌های مکانیکی و قیچی‌های صنعتی است. فایده این روش متعادل نگاه داشتن وزن مواد برش خورده است که باعث سریع تر و کارآمدتر شدن آن به نسبت سایر روش‌ها می‌شود.
تاثیر کیفیت مواد اولیه بر کارایی فرایند بازیافت ناودانی‌ها
ناودانی‌ها تحت کیفیت، ترکیب شیمیایی و ساختار فیزیکی مختلفی تولید می‌شوند و هر یک از این موارد بعد از مستعمل شدن ناودانی در عملکرد بازیافت تاثیرگذار است. بر این اساس توجه به این شاخص‌ها درجه کیفی مختلفی از ناودانی را بعد از بازیافت تولید می‌کند.
ترکیب شیمیایی و میزان خلوص
ناودانی‌های فولادی ترکیبی از عناصر آلیاژی متفاوت مانند کربن، منکنز، کروم و نیکل هستند که هر یک بر قابلیت ذوب و تولید ناودانی جدید تاثیر می‌گذارد. معمولا ناودانی‌های فولادی با ناخالصی پایین، راحت‌تر بازیافت می‌شوند. به‌عنوان مثال کیفیت ناودانی‌های فولادی دارای ناخالصی‌هایی مانند مس و آلومینیوم هستند بعد از بازیافت پایین‌تر است. بنابراین نیاز به یک مرحله تفکیک قبل از بازیافت وجود دارد.
آلودگی‌های سطحی
بازیافت ناودانی‌هایی که در معرض شرایط محیطی مانند رطوبت یا مواد خورنده شیمیایی دچار زنگ‌زدگی شده‌اند یا دارای سطح روغنی و پوشش‌های محافظ ضد زنگ هستند، هزینه بیشتری دارد. زیرا نیاز به پردازش بیشتری برای استفاده مجدد از آنها هست و حتی درجه کیفی ناودانی بازیافت شده را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.
ساختار فیزیکی
ضخامت، جنس، میزان آسیب‌دیدگی ناودانی در میزان کارآیی بازیافت آن تاثیر دارد. هر یک از این موارد می‌تواند تعداد مراحل بازیافت، روش مورد استفاده و در نتیجه هزینه نهایی را افزایش دهد.
نقش استانداردها در بهبود فرآیند بازیافت ناودانی‌های مستعمل
معمولا ضایعات ناودانی‌ها درجه‌بندی متفاوتی دارد. در ایران موسسه استاندارد، دسته‌بندی‌های مختلفی بر اساس ترکیب شیمیایی ضایعات فولادی ارائه می‌دهد که کارخانجات بازیافت با توجه به آن هر ناودانی را درجه‌بندی می‌کنند:
ضایعات درجه یک
| نام | مقدار بر حسب درصد |
| فسفر | ۰.۰۵> |
| گوگرد | ۰.۰۵> |
| قلع، سرب و روی | ۰.۰۳> |
| کروم، نیکل، مس، مولیبدن | ۰.۲۵> |
| آهن | ۹۷> |
ضایعات درجه دو
| نام | مقدار بر حسب درصد |
| فسفر | ۰.۰۶> |
| گوگرد | ۰.۰۶> |
| قلع، سرب و روی | ۰.۰۳> |
| کروم، نیکل، مس، مولیبدن | ۰.۴۵> |
| آهن | ۹۴> |
ضایعات درجه سه
| نام | مقدار بر حسب درصد |
| فسفر | ۰.۰۶> |
| گوگرد | ۰.۰۶> |
| قلع، سرب و روی | ۰.۰۳> |
| کروم، نیکل، مس، مولیبدن | ۰.۶۰> |
| آهن | ۹۲> |
با توجه به استانداردهای بازیافت و آنالیز کیفی ضایعات قبل از انجام عملیات و تفکیک آنها عملکرد و کارآیی هر یک هنگام استفاده مجدد مشخص می‌شوند.
چالش‌ها و موانع موجود در بازیافت ناودانی‌های مستعمل
هر چند بازیافت ناودانی‌های مستعمل فرصت خوبی برای کسب درآمد، کاهش هزینه‌ها و کمک به حفظ محیط زیست است، اما با این حال انجام این عملیات چالش‌هایی را نیز به شرح زیر دارد:
چالش‌های فنی و کیفی
همان‌طور که گفته شد عواملی مانند ترکیب شیمیایی عناصر موجود در ناودانی، ساختار فیزیکی و ناخالصی‌ها کیفیت بازیافت را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند. نظارت بر هر یک از این موارد نیازمند جداسازی و تفکیک مناسب یا در صورت نیاز انجام آنالیزهای کیفی است. زیرا عدم درجه‌بندی مناسب علاوه بر افزایش هزینه‌های عملیات بازیافت بر خواص مکانیکی ناودانی بازیافتی نیز تاثیرگذار خواهد بود.
چالش‌های اقتصادی
تفکیک و بازیافت ناودانی‌های مستعمل نیازمند صرف هزینه پرسنلی و تجهیزات است. در برخی موارد به دلیل هزینه بالای تجهیزات عملیات، بسیاری از شرکت‌ها ضرورتی برای سرمایه‌گذاری در این خصوص نمی‌بینند. از طرفی با توجه به نوسانات قیمتی در بازار آهن آلات، سودآوری فروش ناودانی‌های بازیافتی نیز متغیر است. (قیمت روز ناودانی ها را در قسمت قیمت ناودانی می توانید ببینید.)
چالش‌های زیست محیطی
با وجود تاثیر نهایی مثبت عملیات بازیافت بر محیط زیست، انتشار آلاینده‌ها در برخی موارد به‌عنوان مثال ذوب کردن ناودانی مستعمل ممکن است خود باعث انتشار آلاینده‌های زیست محیطی شود. این موضوع با توجه به مقررات هر کشور نیاز به رعایت موارد مرتبط را برای شرکت‌ها ضروری می‌کند که خود برای آنها هزینه‌بر خواهد بود. از طرفی مدیریت ضایعات ناودانی ها نیاز به اجرای زیر ساخت دارد که نبود آنها می‌تواند نرخ بازیافت را کاهش دهد.
مشکلات بازار
اگر ناودانی‌های مستعمل با توجه به استانداردهای تدوین شده و تحت درجه‌بندی‌های کیفی، تفکیک و بازیابی نشوند، کیفیت محصول نهایی تحت تاثیر قرار می‌گیرد. این موضوع خریدار را با شک و تردید مواجه خواهد کرد و می‌تواند بر سودآور بودن بازیافت ناودانی تاثیر بگذارد. همچنین از آنجا که حمل و نقل ناودانی‌های مستعمل به دلیل حجیم و سنگین بودن، مشکل است، هزینه‌های عملیات در مناطق دور از منبع ضایعات افزایش می‌یابد که هزینه نهایی فروش آن در بازار را افزایش می‌دهد.
جمع‌بندی پایانی
بازیافت ناودانی‌های مستعمل به دلیل تاثیر آن بر کاهش هزینه‌های مصرف انرژی و آلودگی‌های زیست محیطی فرایندی مقرون به صرفه برای شرکت‌ها به حساب می‌آید. البته برای کارآیی و عملکرد بالای محصول جدید بازیافت شده نیاز است به ترکیب شیمیایی عناصر موجود در ناودانی، ساختار فیزیکی و میزان ناخالصی‌های آن توجه داشت. بر اساس هر یک از این موارد ناودانی‌های بازیافتی درجه‌بندی‌های مختلفی دارند که با توجه به مشخصات فنی و مکانیکی آن قابلیت استفاده مجدد دارند. برای تهیه ناودانی‌های مستعمل بهترین کار دریافت مشاوره تخصصی برای خرید محصولات بازیافتی و از جمله ناودانی است تا بهترین خرید انجام گیرد.
با سالها سابقه در عرصه فولاد و آهن آلات، برای شما می نویسیم. تا نوشته های ما، راهنمایی برای شما باشد و اطلاعات شما را در این رابطه افزایش دهد. چون معتقدیم که دانش بیشتر شما، باعث اتخاذ تصمیم بهینه خواهد شد.
