ناودانی‌ها به دلیل تماس مداوم با رطوبت و شرایط محیطی در معرض زنگ‌زدگی و خوردگی قرار دارند. علاوه بر انتخاب جنس مناسب ناودانی بر حسب نیاز، استفاده از پوشش های ضد زنگ و مقاوم در برابر خوردگی یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای محافظت آن است. در این میان انواع روش‌های پوشش دهی محافظتی مانند پوشش های رنگی، پوشش های اپوکسی، پوشش های گالوانیزه و پوشش های نانو حسب هزینه و نیاز پروژه مورد استفاده قرار می گیرند. انتخاب بهترین نوع پوشش های محافظ نیاز به اطلاعات در خصوص تاثیر و میزان دوام هر یک از آن‌ها است. بنابراین در مطلب پیش رو تلاش می‌کنیم اطلاعات کاربردی مورد نیاز در خصوص انواع روش‌های زنگ زدگی ناودانی و مقایسه پوشش‌های مورد استفاده از لحاظ پایداری و هزینه را بررسی کنیم. اگر لازم است درباره ناودانی ها و انواع ناودانی اطلاعات کسب کنید، حتما به قسمت انواع ناودانی در بازار سری بزنید.
علل زنگ‌زدگی در ناودانی
ناودانی به‌عنوان یک مقطع فلزی معمولا از فولاد ساخته می‌شود که در ترکیب خود آهن دارد. بنابراین در معرض اکسیژن موجود در آب یا مواد شیمیایی واکنش نشان داده و با ایجاد لایه اکسید روی آن حالت زنگ‌زدگی اتفاق می‌افتد. این حالت ضمن تغییر رنگ ناودانی باعث فرسودگی، پوسته شدن و کاهش استحکام آن می‌شود که مقاومت سازه را پایین می‌آورد. عوامل بسیاری مانند شرایط آب و هوایی، موقعیت نصب ناودانی، ساختار، جنس مواد و نوع پوشش به کار رفته در آن در ایجاد شرایط زنگ‌زدگی تاثیر دارد.
نقش شرایط آب و هوایی در زنگ‌زدگی ناودانی
شرایط آب و هوایی محل نصب ناودانی تحت عوامل مختلف زیر سرعت زنگ‌زدگی ناودانی را افزایش یا کاهش می‌دهد:
- رطوبت و میزان بارندگی: رطوبت بالای هوا در منطقه نصب ناودانی، واکنش بین اکسیژن و آهن را تسریع می‌کند و در نتیجه ناودانی‌های بدون پوشش محافظ آسیب می‌بینند.
- دمای محیط: دمای محیط به تنهایی تاثیری بر زنگ‌زدگی ناودانی ندارد، اما در صورت همراه شدن با رطوبت، سرعت اکسید شدن ناودانی را افزایش می‌دهد. مهم‌ترین عامل در این خصوص تغییرات دمایی شدید و گرم یا سرد شدن‌های پر تکرار ناودانی است. این موضوع به دلیل انقباض و انبساط شدید فلز احتمال ترک‌خوردگی پوشش محافظ ناودانی و در نتیجه زنگ‌زدگی را افزایش می‌دهد.
- وجود نمک: خوردگی ناودانی در مناطق ساحلی که سطح یون کلرید موجود در هوای آن‌ها بالا است، شدیدتر و سریع‌تر رخ می‌دهد. واکنش یون کلرید با آهن و اسیدی شدن سطح ناودانی احتمال زنگ‌زدگی و سوراخ شدن آن‌را بیشتر می‌کند.
- آلودگی هوا: در مناطقی که شدت آلودگی هوا بالا است، به دلیل آلاینده‌هایی مانند دی اکسید گوگرد و دی اکسید نیتروژن و تشکیل باران اسیدی، خوردگی و زنگ‌زدگی ناودانی افزایش می‌یابد.
- تهویه هوا: اگر ناودانی در محیط‌های سربسته با تهویه ضعیف نصب شود، رطوبت هوا در مدت زمان بیشتری روی سطح آن باقی می‌ماند. در نتیجه احتمال ایجاد واکنش و زنگ‌زدگی نیز افزایش می‌یابد.
تاثیر روش تولید و نحوه نصب ناودانی بر مقاومت در برابر زنگ‌زدگی
جنس مواد اولیه به‌کار رفته در تولید ناودانی مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در زنگ‌زدگی آن است. ناودانی‌های آلومینیومی و استیل مقاوم‌ترین نوع در برابر زنگ‌زدگی هستند. از طرفی اگر پوشش محافظ به‌کار رفته در تولید ناودانی ضخامت کافی را نداشته باشد یا آسیب فیزیکی ببیند، مقاومت آن در برابر زنگ‌زدگی کاهش می‌یابد. هنگام نصب ناودانی هم باید توجه داشت که از اتصالات ضدزنگ استفاده شود تا زنگ‌زدگی موضعی در محل نصب، مقاومت ناودانی را کاهش ندهد.
روش‌های پیشگیری از زنگ‌زدگی ناودانی
پوشش های ضد زنگ ناودانی، انتخاب جنس مناسب بر حسب شرایط آب و هوایی محیط و بازرسی دورهای بعد از نصب مهم‌ترین روش‌های پیشگیری زنگ زدگی ناودانی هستند. اما چگونه می‌توان این تکنیک‌ها را استفاده کرد؟
استفاده از پوشش‌های محافظتی
پوشش های محافظ از تماس مستقیم فلز به‌کار رفته در ناودانی با اکسیژن جلوگیری کرده و مانع زنگ‌زدگی آن می‌شوند. روش‌های مختلفی برای پوششدهی ناودانی به شرح زیر مورد استفاده قرار می گیرد:
گالوانیزه کردن ناودانی
پوشش گالوانیزه لایه‌ای از فلز روی است که طی فرایند خاص هنگام تولید بر سطح ناودانی قرار می گیرد. در این روش بعد از چربی‌زدایی سطح ناودانی با محلول سود سوزآور و اسیدها، آن‌را در محلول مذاب حاوی آمونیوم کلرید روی غوطه‌ور می‌کنند تا لایه محافظ بر سطح فلز ایجاد شود. در روش دیگر که گالوانیزه سرد نام دارد، ناودانی بعد از قرار گرفتن در محلولی از نمک‌های فلزی، به یک دستگاه الکترولیتی وصل می‌شود و سپس لایه روی با اعمال جریان الکتریکی بر سطح ناودانی قرار می‌گیرد.
رنگ‌آمیزی سطح ناودانی
در این روش بعد از تمیزکاری ناودانی، یک لایه آستر ضد زنگ به عنوان پرایمر روی سطح آن قرار می‌گیرد. سپس با توجه به شرایط محیطی و مقاومت مورد نیاز برای پوششدهی، از انواع رنگ‌های اپوکسی، پلی یورتان، آلکیدی صنعتی یا روغنی برای ایجاد لایه مقاوم و محافظت در برابر زنگ‌زدگی استفاده می‌شود.
استفاده از پوشش نانو در جلوگیری از زنگ زدگی ناودانی
پوششدهی نانو یکی از روش‌های پیشرفته برای محافظت ناودانی در برابر زنگ‌زدگی است. در این روش یک لایه بسیار نازک از نانوذرات مخصوص روی سطح ناودانی قرار می‌گیرد تا مانع تماس آن با رطوبت، مواد شیمیایی و اکسیژن محیط شود. انواع مختلفی از پوشش نانو مانند سرامیکی، سیلیکونی، اپوکسی برای این کار استفاده می‌شود. پوشش نانو باداوم‌ترین و مقاوم‌ترین نوع پوشش های مقاوم در برابر زنگ زدگی ناودانی نسبت به سایر روش‌ها است که البته هزینه بالاتری هم دارد. با این حال به‌دلیل پایداری بیشتر، هزینه‌های تعمیر و نگهداری ناودانی را در طولانی مدت کاهش می‌دهد.
تعمیر و نگهداری منظم
برای افزایش طول عمر هر نوع ناودانی لازم است به‌صورت دورهای ارزیابی‌های منظمی از وضعیت فیزیکی سطح فلز انجام گیرد. زیرا حتی ناودانی‌های دارای پوشش محافظ هم در اثر هر نوع ضربه یا آسیب دچار ترک‌خوردگی می‌شوند که در صوت عدم ترمیم و بازسازی در نهایت باعث زنگ‌زدگی ناودانی می‌شوند. در حین کار همچنین بررسی اتصالات ناودانی نیز اهمیت دارد، زیرا هر نوع آسیب به آن‌ها نیز در صورت فراهم بودن شرایط زنگ زدگی سایر بخش‌ها و کاهش مقاومت سازه را به دنبال خواهند داشت.
مقایسه هزینه‌ها و مزایای روش‌های مختلف محافظت ناودانی در برابر زنگ‌زدگی
هر یک از پوشش های ضد خوردگی مورد استفاده برای جلوگیری از زنگ‌زدگی ناودانی بسته به شرایط آب و هوایی محل نصب ناودانی و نیاز پروژه از نظر هزینه و مزیت، با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند. بهترین کار برای انتخاب نوع روش، مشاوره تخصصی است تا بهینه‌ترین ناودانی برای استفاده در محل مورد استفاده قرار گیرد. بر این اساس مهم‌ترین مزایا و محدودیت‌های پوشش های مقاوم در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی به صورت خلاصه به شرح زیر هستند:
- پوشش گالوانیزه: این پوشش‌ها با هزینه متوسط به بالا بر حسب ضخامت لایه، در صورت عدم آسیب فیزیکی دوام بالای ۱۰ سال دارند. ضمن اینکه تعمیر و نگهداری آن‌ها به نسبت ساده‌تر است.
- رنگ‌آمیزی ناودانی: طول عمر پوششدهی با رنگ‌آمیزی، پایین‌تر از روش گالوانیزه و بین ۵ تا ۱۰ سال است. به همین جهت بیشتر در محیط‌های با رطوبت متوسط و کم مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما در عین حال هزینه این روش پایین‌تر است و نیاز به بازرسی و تعمیرات بیشتری دارند.
- پوشش نانو: این روش مقاوم‌ترین نوع پوشش دهی با عمر بالای ۱۵ سال است که هزینه اولیه بالاتری نسبت به روش‌های دیگر دارد. با این حال نیاز پایین به تعمیر و نگهداری و محافظت بالا از ناودانی در برابر رطوبت و مواد شیمیایی پوشش نانو را در طولانی‌مدت مقرون به صرفه می‌کند. اما باید توجه داشت که روش انجام آن نیاز به تخصص بالا دارد.
جمع‌بندی پایانی
محافظت ناودانی در برابر زنگ‌زدگی یکی از عوامل مهم در استحکام و افزایش پایداری سازه است. در حال حاضر روش‌های مختلف پوششدهی برای این کار مورد استفاده قرار می‌گیرد که پوششدهی گالوانیزه و رنگ‌آمیزی ناودانی متداول‌ترین آن‌ها است. هر چند پوشش‌های نانو به‌عنوان پیشرفته‌ترین روش، دوام و طول عمر بالاتری برای ناودانی دارد. با این حال انتخاب بهترین نوع ناودانی بسته به نیاز پروژه، شرایط آب و هوایی محل و هزینه بستگی دارد. بنابراین دریافت مشاوره تخصصی از اهمیت بالایی برخوردار است.
با سالها سابقه در عرصه فولاد و آهن آلات، برای شما می نویسیم. تا نوشته های ما، راهنمایی برای شما باشد و اطلاعات شما را در این رابطه افزایش دهد. چون معتقدیم که دانش بیشتر شما، باعث اتخاذ تصمیم بهینه خواهد شد.
