ورق آلیاژی چیست؟و انواع آن

ورق آلیاژی  فولادی ( به انگلیسی Alloy Steel Sheet) نوعی ورق از ترکیب چندین فلز یا غیر فلز مختلف (در اکثر موارد فولاد، کربن و آهن) است. از آنجا که بکار بردن فلزات یا غیر فلزات به تنهایی در ساخت محصولات، خواص مناسبی در آن ایجاد نمی‌کند، ترکیب این عناصر و تولید آلیاژ ویژگی‌های خاصی مانند استحکام و مقاومت بالا، افزایش سختی یا موارد دیگر را به آن اضافه می‌کند. این حالت باعث تنوع کاربرد ورق‌های تولیدی در طیف وسیعی از صنایع می‌شود. اما بر اساس نوع ترکیب شیمیایی و عناصر به کار رفته در آلیاژ، انواع مختلفی از ورق‌های آلیاژی وجود دارد. در این مطلب شش نوع متداول و پر کاربرد ورق فولادی آلیاژی مورد بررسی قرار می‌گیرند. در ضمن در قسمت عناصر آلیاژی، میتوانید ۵ عنصر مهم آلیاژی را هم بشنساید

مزایای استفاده از ورق آلیاژی چیست

استفاده از فلزات و یا غیر فلزات به صورت خالص تقریباً غیر ممکن است، زیرا هر ماده خالصی مشخصه هایی مربوط به خود دارد که ممکن است نقطه ضعف آن ماده محسوب شود. به طور مثال آهن خالص در مقابل رطوبت مقاومت بسیار کمی دارد و یا طلای خالص  بسیار نرم است. محصولات آلیاژی  چون از ترکیب عناصر متفاوت تولید می شوند، نقطه ضعف‌هایشان از بین رفته و دارای ویژگی‌های مفیدی می‌شوند. به این ترتیب اینگونه محصولات می‌توانند در سازه های صنعتی و ساختمانی بسیاری مورد استفاده قرار بگیرند. 

مشخصات مکانیکی انواع ورق‌ آلیاژی

انواع ورق آلیاژی دارای مشخصه های مکانیکی متفاوتی هستند. اما به طور کلی تعدادی از ویژگی‌های ورق آلیاژی به شرح زیر است:   

• قابل استفاده در دماهای بسیار بالا و پایین
• مقاوم در برابر فضاهای پرفشار و کم فشار 
• مقاوم در برابر اصطکاک و سایش
• مقاوم در برابر زنگ زدگی و خوردگی 
• مقاوم در برابر نیروهای کششی
• مقاوم در برابر ضربه  
• قابلیت‌هایی همچون خم کاری، جوشکاری و ماشینکاری  

مشخصات عمومی ورق آلیاژی چیست ؟

انواع ورق آلیاژی را می‌توان از جنبه های مختلفی مورد بررسی قرار داد که عمومی‌ترین آن روش ساخت و نوع عرضه است:  

• روش تولید ورق آلیاژی: ورق آلیاژی را می‌توان با استفاده از روش‌های مختلف تولید کرد.  از جمله این روش‌ها می‌توان به روش نورد گرم، نورد سرد و ریخته گری اشاره کرد.  
• فرم عرضه ورق‌های آلیاژی: در بازار آهن آلات ورق‌های آلیاژی به دو شکل رول فرم  یا همان کویل (حلقه) و شیت فرم یا برش داده عرضه می‌شوند. 

انواع ورق‌های آلیاژی

ورق‌های آلیاژی انواع مختلفی دارند. و البته انواع مختلف این محصول دارای مشخصه ها و کاربردهای متفاوتی هستند:  

• ورق آلیاژی فولادی

ورق‌هایی که بر پایه آهن و کربن تهیه می‌شوند، به ورق فولادی معروف هستند. افزودن عناصر دیگری به ترکیب آهن و کربن باعث تولید ورق‌های فولادی مختلف می‌شود. ورق‌های فولادی آلیاژی در انواع مختلف دارای ویژگی‌ها و مصارف مختلف نیز هستند. از ورق‌های فولادی آلیاژی برای ساخت انواع محصولات فولادی استفاده می‌کنند. این مقاطع در سازه های ساختمانی و صنعتی  در انواع و اشکال مختلف کاربردهای بسیار فراوانی دارد. قیمت این محصول از قیمت ورق آهن معمولی بیشتر است. قیمت ورق فولادی را از جداول قیمتی موجود در این سایت دریافت نماییید.

• ورق St44

ورق ۴۴ST از ورق‌های آلیاژی فولادی با میزان کربن کم  (حدود ۰.۲۱ درصد) به حساب می‌آید. ترکیب عناصر دیگر مانند مس، منگنز، فسفر، گوگرد و نیتروژن در این ورق به گونه‌ای است که ویژگی‌های خاصی مانند شکل‌پذیری مناسب، قابلیت ماشین‌کاری و جوشکاری مطلوب، مقاومت در برابر پیچش و خمش و خاصیت ضد سایش مطلوب به آن می‌دهد. موارد کاربرد ورق ۴۴ST در ساخت قطعات هواپیما، ریل راه‌آهن، تجهیزات صنعتی و همچنین ساختمان‌سازی است.

• ورق آلیاژی A516

این نوع ورق در گریدهای ۵۵، ۶۰، ۶۵، و ۷۰  تولید و عرضه می‌شود. مقدار عناصر متفاوتی که در ترکیب گریدهای متفاوت این نوع  آلیاژ استفاده می‌شود، ممکن است بسیار کم باشد. اما همان اندازه ناچیز هم می‌تواند در مشخصه های مکانیکی آلیاژ تولید شده تفاوت زیادی ایجاد کند. ورق A516 به ورق آتشخوار معروف است، زیرا مقاومت بالایی در مقابل آتش دارد. این نوع ورق برای ساخت انواع مخازن حرارتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.  

بیشتر بخوانید: ورق a516 چیست؟ انواع، کاربرد و مشخصات

• انواع ورق آلیاژی A283

ورق آلیاژی A283 دارای قابلیت بالای خمکاری و جوشکاری است. این محصول در ۴ گرید A،B،C،D در بازار عرضه می‌شود. آلیاژ گرید  C بیشترین مصرف را دارد. این نوع ورق برای ساخت مخازن پرفشار و کم فشار مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

• ورق آلیاژی ورق A36

این ورق برای استفاده در محیط‌های دریایی مناسب است و به ورق دریایی معروف است. ورق آلیاژی A35 در لیست ورق‌های گرم قرار دارد. این محصول مقاومت بسیار بالایی به آب شور دریا دارد و همچنین استحکام خمشی خوبی دارد. از این ورق در ساخت بدنه کشتی،  قایق و زیردریایی استفاده می‌کنند. 

• ورق ضد سایش

این نوع ورق استحکام بسیار بالایی در مقابل ساییدگی دارد. از دو نوع عنصری که در ترکیب این نوع آلیاژ بکار رفته است، می‌توان به کربن و منگنز اشاره کرد.

• ورق آلیاژ آجدار

این نوع ورق از پرکاربردترین انواع ورق آلیاژی است. این محصول در دو نوع آجدار فابریک و پرسی تولید و به بازار عرضه می‌شود. این ورق در صنایع غذایی، پتروشیمی و پالایشگاه مورد استفاده قرار می‌گیرد. قیمت ورق آجدار نیز همانند قیمت ورق سیاه تابع عوامل مختلفی است.

• ورق آلیاژی استیل

از ترکیبات این ورق آلیاژی آهن، کربن و کروم را می‌توان نام برد. این نوع ورق به ورق ضد زنگ معروف است. این محصول در چند نوع مختلف با مشخصه های فنی و کاربردی  مختلف تولید و به بازار عرضه می‌شود. موارد استفاده از این نوع ورق در سازه های ساختمانی و صنعتی بسیار متنوع است. به همین دلیل قیمت ورق استیل ممکن است از ورق های آلیاژی دیگر بالاتر باشد. در قسمت انواع ورق های استیل هم مفصلا درباره ورق های استیل صحبت شده است.

• ورق آلیاژی قلع اندود

برای ساخت ورق آلیاژی قلع اندود ورق آهنی را با لایه ای از قلع می‌پوشانند. قلع اندود کردن اصطلاحی است که برای این عمل بکار می‌برند. این آلیاژ در مقابل زنگ‌زدگی مقاومت بسیار بالایی دارد. از این محصول در کنسروسازی، نرده سازی و خودروسازی استفاده می‌کنند. اگر قصد استفاده از این ورق را دارید برای دریافت قیمت ورق قلع اندود به صفحه مربوط به این ورق در سایت نیک فولاد مراجعه فرمایید.

• ورق آلیاژی آمالگام

این آلیاژ از ترکیب جیوه با فلز دیگری تولید می‌شود. این فلز مایع و خمیری شکل است. یکی از موارد مصرف  این آلیاژ در دندانپزشکی (پرکردن دندان) است.   

• ورق مخزنی و حرارتی

این نوع ورق فولادی که در ساخت مخازن تحت فشار کاربرد دارد، تحمل بسیار مناسبی در برابر حرارت‌های بالا دارد، به همین دلیل به آن «ورق آتشخوار» هم می‌گویند. محدوده درجه حرارت قابل تحمل آن از حدود ۵۸۵ تا ۱۲۵۰ درجه سانتی‌گراد است و بر حسب نوع آلیاژ به‌کار رفته در آن گریدهای مختلفی مانند ۵۱۶A، ۵۱۴A، ۳۶A، ۲۸۵A، ۵۲ST و ۴۷ Mn ۱۷ از آن در بازار وجود دارد. در این گریدها نوع ترکیب و فلزات مورد استفاده در تولید ویژگی‌های منحصر به فردی به ورق می‌دهد که به همین دلیل کاربرد آن‌ها نیز متفاوت خواهد بود. اما در حالت کلی ورق‌های مخزنی و حرارتی در تولید دیگ‌های بخار، مبدل‌های حرارتی، تجهیزات نیروگاه‌ها، صنایع نفت و گاز و پتروشیمی، صنایع ساختمانی و صنایع تولید انرژی کاربرد دارند.

• ورق آلیاژی پیوتر

این نوع ورق آلیاژی از ترکیب قلع، مس و دیگر عناصر تولید می‌شود. ورق آلیاژی پیوتر در ساخت ظروف، زیورآلات و وسایل دکوری کاربرد دارد. 

• ورق آلیاژی فسفر برنز

ورق آلیاژی فسفر برنز از مس به همراه قلع و مقدار کمی فسفر تهیه می‌شود. این محصول در برابر خستگی و سایش بسیار مقاوم است و البته ضریب اصطکاک پایینی دارد.  الاستیسیته  بودن از دیگر مشخصه های این آلیاژ است. 

• ورق آلیاژی برنج

این آلیاژ از ترکیب مس با فلز روی ساخته می‌شود. رنگ این آلیاژ زرد است و در مقابل خوردگی مقاوم است. ورق آلیاژ برنج خاصیت میکروب‌کشی دارد. از این محصول در ساخت قفل، رادیاتور و دستگیره‌های درب استفاده می‌شود.

• ورق آلیاژی تیتانیوم

نوعی از ورق های آلیاژی است که کاربرد های مختلفی در صنایع پزشکی، نظامی، ساخت مخزن و… دارد که می توانید در قسمت ورق تیتانیوم چیست و انواع آن، مفصلا درباره اش مطالعه کنید.

• تسمه آلیاژی

این تسمه نوعی ورق آلیاژی باریک است که از فرایند نورد گرم تولید می‌شود. به دلیل نوع روش ساخت این تسمه، ویژگی‌های خاصی مانند استحکام در برابر فشار و تنش، مقاومت در برابر خوردگی و تحمل بارهای سنگین سازه‌ها در آن ایجاد می‌شود. به همین دلیل در ساخت تجهیزات کشاورزی و ماشین آلات سنگین، ساختمان‌سازی، صنایع حمل و نقل و ساخت ریل، ساخت چهارچوب و نرده‌ها، سقف‌های کاذب کاربرد فراوانی دارد. یکی از متداول‌ترین تسمه‌های آلیاژی، نوع ۵۲ST  که تحمل وزن و خاصیت ارتجاعی بیشتری نسبت به انواع دیگر دارد.

• ورق های آلیاژی فلزات گرانبها

طلای سفید، طلای زرد و نقره از جمله این نوع آلیاژها هستند.  از عناصری که در تولید این نوع ورق‌ها بکار می‌رود می‌تون از پالادیوم، مس و نیکل نام برد. این نوع ورق‌های آلیاژی  بیشتر در ساخت زیورآلات  مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کاربرد ورق‌ آلیاژی چیست

انواع ورق آلیاژی کاربردهای بسیار متنوعی دارند:

• ساخت قطعات سازه های مختلف 
• صنایع هواپیما سازی
• راه سازی و شهر سازی
• صنایع نفت
• ساخت پالایشگاه
• صنایع کشتی سازی
• صنایع خودروسازی
• صنعت دکوراسیون داخلی و زیورآلات 

گروه تحریریه نیک فولاد

با سالهای سال سابقه در عرصه فولاد و آهن آلات، برای شما می نویسیم. تا نوشته های ما، راهنمایی برای شما باشد و اطلاعات شما را در این رابطه افزایش دهد. چون معتقدیم که دانش بیشتر شما، باعث اتخاذ تصمیم بهینه خواهد شد.